TTMIK seviye 5 ders 2
5.Seviye 2.Derse hoş geldiniz. Bu dersimizde saygılı sonek olan -시 ekinin "nazik" ve "daha saygılı" durumlarda nasıl kullanıldığını göreceğiz. Bu "saygılı son eki" ilk kez duymuş olsanız bile muhtemelen içinde -시 olan bazı ifadeleri görmüşsünüzdür. 안녕하세요, 안녕히 가세요 ya da 주세요 gibi.
시- nedir?
-시- kendi başına kullanılmayan bir "sonek"tir. Diğer fiillerle kullanıldığında -시 cümleyi karşısındaki kişiye saygı gösterme anlamına gelen "saygılı" cümle haline getirir. Konuşmacı karşısındaki kişiye saygı göstermek istediğinde -시 saygılı ekini kullanarak o kişiye saygı gösterebilir.
Nasıl kullanılır?
-시- herhangi bir zamanda kullanabilir. -시 eki bir fiil kökü ile yada diğer fiil sonlarına eklenir.
NORMAL
Şimdiki Zaman : fiil kökü + -아/어/여요
Geçmiş Zaman : fiil kökü + -았/었/였어요
Gelecek Zaman : fiil kökü + -ㄹ 거예요
SAYGILI
Şimdiki Zaman : fiil kökü + -시- + -어요
Geçmiş Zaman : fiil kökü + -시- + -었어요
Gelecek Zaman : fiil kökü + -시- + -ㄹ 거예요
** Fiil kökü ünsüz harfle bittiğinde 시 ekinin önüne telaffuzu kolay olsun diye 으 (ı) eklemelisiniz.
Örnekler
1. 보다 (po-da) = görmek
Şimdiki zaman
(normal) 보 + -아요 = 봐요 (poa-yo)
(saygılı) 보 + -시- + -어요 = 보셔요 (po-şo-yo)
Geçmiş zaman
(normal) 보 + -았- + -어요 = 봤어요 (poas-so-yo)
(saygılı) 보 + -시- + -었- + -어요 = 보셨어요 (poş-yos-so-yo)
Gelecek zaman
(normal) 보 + -ㄹ 거예요 = 볼 거예요 (pol ko-ye-yo)
(saygılı) 보 + -시- + ㄹ 거예요 = 보실 거예요 (po-şil ko-ye-yo)
2. 웃다 (ut-da) = gülmek
Şimdiki zaman
(normal)] 웃 + -어요 = 웃어요 (u-so-yo)
(saygılı) 웃 + -으시- + -어요 = 웃으셔요 (u-sış-yo-yo)
Geçmiş zaman
(normal) 웃 + -었- + -어요 = 웃었어요 (u-sos-so-yo)
(saygılı) 웃 + -으시- + -었- + -어요 = 웃으셨어요 (u-sış-yos-so-yo)
Gelecek zaman
(normal) 웃 + -을 거예요 = 웃을 거예요 (u-sıl ko-ye-yo)
(saygılı) 웃 + -으시- + -ㄹ 거예요 = 웃으실 거예요 (u-sı-şil ko-ye-yo)
Saygılı özne eki
Özne eklerinin ne olduğunu zaten biliyorsunuz. Onlar 이 (i) ile 가 (ka)'dır ve eylemi "KİMİN" yaptığını ya da fiilin öznesinin "KİM" olduğunu gösterirler.
Örneğin :)
A: 누가 했어요? (Kim yaptı?)
B: 제가 했어요. (Ben yaptım.)
Saygılı cümlelerde, özne eki 께서 ile değişir. Saygılı olduğunda, karşındakine saygı gösterdiğinde ve kendi durumunu alçalttığında özneden sonra sadece 께서 kullanabilirsin.
Örneğin :) A가 → A께서
Çoğu zaman kelime için özne uygun olarak değiştirilebilir. Örneğin 선생님 kelimesi “님” olduğu için zaten saygılı şekildedir. Gayri resmi durumlarda 이 ya da 가 özne ekini kullanabilirsin. Ama diğer kelimeler saygılı durumda kullanıldıklarında değiştirilmeleri gereklidir.
Örneğin :)
친구가 → 친구분께서 (eklenen kelime 분 (pun) )
사장이 → 사장님께서 (eklenen kelime 님 (nim))
현우 씨가 → 현우 님께서 (değiştirilen kelime 씨 (şi) den 님 (nim)'e )
Ama günlük konuşmalarda konuştuğunuz kişi yakınınız olduğunda saygılı şekilde kullanılan -시- dururken 께서 'yı düşürebilirsiniz.
Örneğin :)
1. 현우 씨, 언제 오실 거예요? = Hyunwoo, ne zaman geleceksin?
2. 선생님이 주셨어요. = Öğretmenim verdi.
3. 아빠 오셨어요. = Babam geldi.
Düzensiz fiil örnekleri
1. 듣다 (tıt-da) = dinlemek
→ (saygılı) 들으시다 (tı-rı-şi-da)
2. 팔다 (pal-da) = satın almak
→ (saygılı) 파시다 (pa-şi-da)
3. 먹다 (mog-da) = yemek
→ (saygılı) 드시다 (tı-şi-da)
4. 마시다 (ma-şi-da) = içmek
→ (saygılı) 드시다 (tı-şi-da) (먹다 ile aynı)
Değişmeyen ifadeler (isim + 하시다)
Sadece "saygılı durumlarda" kullanılan isimler vardır. Son derece saygılı ve kibar ifadeler için 하시다 ile kullanılırlar.
말 (mal) = konuşma, dil, yazı
→ 말씀 (mal-sım)
→ 말씀하시다 (marl-sım-ha-şi-da) = konuşmak
먹다 (mog-da) = yemek
→ 식사 (şig-sa) = yemek, öğün
→ 식사하시다 (şig-sa-ha-şi-da) = yemek
셔요 son eki -세요 halini alır
Aslında -시- son eki şimdiki zaman eki olan -아/어/여요 son ekiyle birleştiğinde -셔요 şeklini alır. Ama zaman içinde insanlar telaffuzu daha kolay olduğu için -세요 şeklinde yazmaya ve telaffuz etmeye başladılar. Bu sadece şimdiki zaman ve emir cümlelerinde bulunur.
Şimdiki zaman
Örneğin :) 어디 가셔요? → 어디 가세요?
(어디 가셔요 da doğru ama insanlar 어디 가세요 daha yaygın kullanırlar.)
Emir Cümlesi
Örneğin :) 하지 마셔요. → 하지 마세요.
(하지 마세요 da doğru ama insanlar 하지 마세요 daha yaygın kullanırlar.)